İş akdi, işçi tarafından feshedilebileceği gibi işveren tarafından da sona erdirilebilir. İşten çıkış işlemlerinin yapıldığı süreçte işverenler, iş akdinin ne şekilde sona erdiğini SGK çıkış bildirgesine belirtmek zorundadır. İşten çıkış kodları, iş akdini nasıl sonlandırıldığını belirten kodlardır.
İşçi ve işverenin hak ve sorumluluklarının belirlenmesinde SGK işten çıkış kodlarının büyük bir rolü vardır. Zira işçinin kıdem, ihbar ve benzeri ödeneklere hak kazanıp kazanmadığı, işten çıkış kodlarına bakılarak karar verilmektedir.
4857 sayılı İş Kanununun sözleşmenin feshinde usul yükümlülüklerini bildiren 19. maddesi; “İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin 25 inci maddenin (II) numaralı bendi şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.” hükmüne amirdir.
Koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanları korumak için 16.04.2020 tarihinden itibaren işverenlere fesih kısıtlaması getirilmişti. İş Kanununda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtlamasının istisnaları arasında sayılmıştı. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi suçları da içermekteydi. Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimleri Kod-29 üzerinden yapılmakta ve birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının Kod-29 ile bildiriminin yapılması çalışma hayatında belirsizliklere yol açmakta ve bazı durumlarda işverenlerce suiistimal edilmekteydi.
Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının Kod-29 ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine 01.04.2021 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca 2021/9 sayılı Genelge ile 2013/11 sayılı Genelgede değişiklik yapılmıştır. 2021/9 sayılı Genelgede yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlenmiştir. Böylelikle mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanmıştır. Bu kapsamda 22.2.2013 tarihli ve 2013/11 sayılı Genelgenin birinci kısım altıncı bölümde yer alan “İşten ayrılış nedeni” alt başlığındaki işten ayrılış nedenleri tablosundaki “29-İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” kodu çıkarılmış ve “41-” numaralı koddan sonra gelmek üzere aşağıdaki kodlar eklenmiştir.
| 42 | İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-a |
| 43 | İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-b |
| 44 | İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-c |
| 45 | İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-d |
| 46 | İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-e |
| 47 | İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-f |
| 48 | İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-g |
| 49 | İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-h |